Spis treści
Witamina K to jedna z tych witamin, o których wciąż wiemy niewiele – a szkoda, gdyż witamina ta jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Pod pojęciem witaminy K kryje się kilka związków rozpuszczalnych w tłuszczach. Najważniejsze dla naszego organizmu są dwie witaminy – K1 i K2. Tą pierwszą możemy dostarczyć wraz z dietą, a źródłem witaminy K2 powinny być suplementy diety. Dlaczego?
Witamina K to związek kluczowy dla prawidłowego funkcjonowania wielu układów i narządów. Choć witamina K1 (filochinon) i witamina K2 (menachinon) różnią się budową i odpowiadają za rozmaite funkcje biologiczne w organizmie, pełnią identyczną rolę w procesach biochemicznych. Obie są bardzo istotnym kofaktorem w reakcji tzw. zależnej od witaminy K gamma-karboksylacji reszt kwasu glutaminowego. Powoduje to umożliwienie białkom wiązania jonów wapnia, co służy aktywacji tychże protein lub regulowaniu gospodarki wapniowej.
Witamina K1 – filochinonPrawidłowe funkcjonowanie układu krzepnięcia zależy od witaminy K1 i witaminy K2. Ich zadaniem jest karboksylacja takich białek, jak sprzyjające koagulacji czynniki krzepnięcia II, VII, IX i X (nazywane zbiorczo zależnymi od witaminy K), białka C i S charakteryzujące się właściwościami przeciwzakrzepowymi czy białko Z, które reguluje tempo syntezy trombiny, ułatwiające jej wiązanie się z błonami komórkowymi. Witamina K, uczestnicząc w tej reakcji jako kofaktor gamma-karboksylazy, ma wpływ na utrzymanie prawidłowego stężenia białek wiążących wapń w nerkach, płucach i łożysku.
Wytwarzanie wymienionych protein odbywa się w wątrobie, w stężeniach umożliwiających utrzymanie równowagi w układzie krzepnięcia. Stanowi to ochronę przed zagrażającą życiu zatorowością i zakrzepicą, a także przed krwotokami i uszkodzeniami naczyń krwionośnych. Witamina K1 jest więc niezbędna do aktywacji białek, by mogły prawidłowo pełnić swoje funkcje w organizmie.
Znacznie bardziej wszechstronne działanie wykazuje witamina K2. Witamina K2 karboksyluje te białka, które biorą udział w regulacji gospodarki wapniowej, wpływają na stan kości i zapobiegają wapnieniu tkanek miękkich, np. naczyń krwionośnych. Należą do nich: osteokalcyna, białko S, białko Gla macierzy (MPG), białko bogate w Gla (GRP) i periostyna. Witamina K2 wraz z witaminą D3 reguluje gospodarkę wapniowo – fosforanową, przez co usprawnia mineralizację kości i stanowi ważny element profilaktyki osteoporozy.
Witamina K2 jest szczególnie zalecana kobietom po menopauzie oraz osobom narażonym na częste złamania. Także dzieci w okresie wzrostu wykazują zwiększone zapotrzebowanie na witaminę K, która wzmacnia zęby i kości w okresie intensywnego wzrostu. Jednocześnie witamina K2 zapobiega uwapnieniu tkanek miękkich, a zwłaszcza odkładania się wapnia w ścianach naczyń krwionośnych czy zastawkach serca. Dzięki temu witamina K2 może ograniczyć rozwój nadciśnienia czy miażdżycy.
Bardzo ważne zastosowanie witaminy K2 to profilaktyka nowotworów. Kluczową rolę odgrywa oczywiście zdrowy styl życia, jednak regularne suplementowanie witaminy K2 może obniżać ryzyko zachorowania na raka prostaty nawet o 63%, co wykazano w badaniach realizowanych w 2008 (Nimptsch K., Rohrmann S., Linseisen J., Dietary intake of vitamin K and risk of prostate cancer in the Heidelberg cohort of the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition [EPIC-Heidelberg], Am J Clin Nutr. 2008) i w 2010 roku przez ten sam zespół naukowców.
Niemieccy badacze postanowili sprawdzić w jaki sposób poziom spożycia naturalnej witaminy K koreluje u mężczyzn, u których występuje ryzyko zachorowania na raka gruczołu krokowego, czyli prostaty.
Za pomocą analizy składu żywności i kwestionariuszy żywieniowych, naukowcy określili poziom spożywania różnych form witaminy K w grupie badawczej składającej się z 11 319 mężczyzn. Grupę badawczą obserwowano na przestrzeni ponad 8 lat, w trakcie których regularnie sprawdzano stan zdrowia gruczołu krokowego ochotników.
Wykazano, że poziom spożycia witaminy K2 koreluje wyraźnie odwrotnie z ogólnym ryzykiem rozwoju raka prostaty. Oznacza to, że im więcej spożywano witaminy K, tym bardziej obniżało się zagrożenie pojawieniem się choroby nowotworowej. W przypadku występowania daleko zaawansowanych postaci rozwoju raka prostaty korelacja miała charakter bardzo silnie odwrotny. Ustalono również, że współzależności dotyczą w większym stopniu witaminy K2, której źródłem są produkty mleczne, a nie produkty mięsne.
Warto zauważyć, że w badaniach dowiedziono, że poziom spożywania witaminy K1 w najmniejszym stopniu nie koreluje z ryzykiem rozwoju nowotworów prostaty.
W 2010 roku ta sama grupa badaczy powtórzyła badania na grupie badawczej liczącej ponad 24 000 ochotników. Badano nie tylko raka prostaty, ale również inne typy nowotworów. Wykazano, że poziom spożywania witaminy K2 pochodzącej z produktów mlecznych, koreluje najsilniej odwrotnie z ryzykiem rozwoju chorób nowotworowych płuc, jajników i prostaty oraz śmiertelnością wśród pacjentów chorujących na wymienione typy raka.
W badaniach zrealizowanych w 2010 roku ponownie wykazano, że nie istnieją współzależności pomiędzy ryzykiem wystąpienia chorób nowotworowych a ilością spożywanej witaminy K1.
W profilaktyce nowotworów prostaty zaleca się 1,000 mikrogram menachinonu-4 formy witaminy K2 (MK-4) i 200 mikrogramów menachinonu-7 (MK-7) formy witaminy K2 dziennie.
U zdrowych osób dorosłych niedobór witaminy K występuje bardzo rzadko. Na deficyt witaminy K w organizmie narażone są głównie osoby przyjmujące doustnie antykoagulanty i zmagające się z chorobami wątroby lub zespołem złego wchłaniania z powodu mukowiscydozy czy nieswoistych chorób zapalnych jelit. Niedobory witaminy K dotyczą natomiast noworodków i niemowląt w pierwszych miesiącach życia, szczególnie gdy karmione są wyłącznie mlekiem matki, które jest uboższe w witaminę K niż gotowe mieszanki wzbogacone o witaminę K. Aby uniknąć takich skutków jak nawet krwawienie wewnątrzczaszkowe, stosuje się rutynową profilaktykę w postaci jednorazowego zastrzyku domięśniowego z witaminą K podawanego tuż po narodzinach.
Niedobory witaminy K powodują:
Niedobory witaminy K mogą przyczyniać się także do rozwoju chorób nowotworowych. Jak wcześniej wspomniano, wysokie spożycie wysokich ilości witaminy K zmniejsza zagrożenie zachorowania na raka prostaty, płuc czy jajników. Zmniejszając podaż witaminy K, zwiększa się prawdopodobieństwo pojawienia się raka.
Podstawowym źródłem witaminy K1 jest dieta, w mniejszym stopniu – synteza witaminy K przez bakterie jelitowe.
Najwięcej witaminy K1 w diecie zawierają zielone liście warzyw:
Nieco mniej witaminy K1 zawierają inne warzywa, np. brukselka, kalafior, pomidory, a także banany czy pomarańcze. Witamina K1 wykazuje doskonałą wytrzymałość na obróbkę termiczną, zatem jej dostępność w diecie jest dość dobra. W wyjątkowych sytuacjach konieczna jest jednak suplementacja witaminy K1. Najważniejszym wskazaniem jest suplementowanie witaminy K1 u noworodków – ma to na celu uzupełnienie niedoboru witaminy K1 i zapobieganie rozwojowi skazy krwotocznej. Wtedy zalecane dawkowanie witaminy K to 1 mg witaminy podany domięśniowo w formie zastrzyku.
Bardziej ograniczone są naturalne źródła witaminy K2. W diecie znaleźć można ją w bardzo małych ilościach w mięsach czy serach, a dużych ilości tej witaminy dostarczają fermentowane nasiona soi (natto). Z ograniczonej dostępności witaminy K2 w diecie wynika potrzeba jej suplementacji.
Najskuteczniejsze są suplementy diety zawierające witaminę K2 wraz z witaminą D3. Taka jest formuła preparatu polskiej marki Cheers. Witamina D3+K2 tej marki zawiera aż 100 mikrogramów witaminy K2 w jej najbardziej przyswajalnej postaci – K2 MK7. Witaminy te dostępne są w postaci szybko trawionych kapsułek, a formuła preparatu wyróżnia się brakiem jakichkolwiek zbędnych dodatków syntetycznych. Dzięki temu cała dostarczona z suplementem diety dawka witaminy K przyswojona zostaje przez organizm, a my możemy kompleksowo zadbać o zdrowie całego organizmu.
https://portal.abczdrowie.pl/na-co-witamina-k
https://www.researchgate.net/publication/5451466_Dietary_intake_of_vitamin_K_and_risk_of_prostate_cancer_in_the_Heidelberg_cohort_of_the_European_Prospective_Investigation_into_Cancer_and_Nutrition_EPIC-Heidelberg
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18400723
https://www.healthline.com/health/vitamin-k-deficiency#causes
https://www.reuters.com/article/us-vitamin-k/higher-vitamin-k-intake-tied-to-lower-cancer-risks-idUSTRE62U4VO20100331
https://journals.viamedica.pl/forum_nefrologiczne/article/view/43514/31435
Dietetyk i certyfikowany ekspert żywienia i ketozy. Zwolenniczka zdrowego stylu życia i zdrowej diety, propagatorka trendu clean label, praktyk diety ketogenicznej i postu przerywanego. W pracy i życiu prywatnym stawia na brak kompromisów – sięga wyłącznie po produkty i suplementy diety najwyższej jakości.
Napisz komentarz
Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.