Potas to główny kation przestrzeni wewnątrzkomórkowej, który jest niezbędny w przebiegu wszystkich procesów metabolicznych zachodzących w komórkach. Niedobory potasu mogą przyczynić się do niższej osmolalności płynu wewnątrzkomórkowego, prowadząc do przechodzenia ich do przestrzeni pozakomórkowej.
Potas to jeden z głównych pierwiastków w naszym organizmie. Niemal całkowicie jest wchłaniany w jelicie cienkim, natomiast jego wydalanie odbywa się głównie z moczem. Ogrywa kilka istotnych ról, gdzie najważniejszą z nich jest regulacja gospodarki wodnej, czyli kontrola objętości i ciśnienia osmotycznego wewnątrz komórek.
Prawidłowy poziom potasu jest także niezbędny w prawidłowej pracy czynności mięśni oraz nerwów, a także wpływa na zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej organizmu. Zarówno niedobór potasu jak i jego podwyższone stężenie może mieć wpływ podczas aktywacji enzymów ustrojowych, ponieważ biorą one udział w metabolizmie węglowodanów i białek.
Potas bierze udział w zachowaniu prawidłowej pracy rytmu serca oraz reguluje poziom ph komórek. Nadmiar lub niedobór potasu może okazać się niebezpieczny dla zdrowia.
Niedobór potasu nazywany jest hipokaliemią. Niskie stężenie potasu we krwi może przyczynić się do niższej osmolalności płynu wewnątrzkomórkowego, prowadząc do przechodzenia ich do przestrzeni pozakomórkowej. Zbyt niskie stężenie jonów potasu rzadko zdarza się u osób o prawidłowo zbilansowanej diecie. Może natomiast pojawić się u pacjentów z chorobami nefrologicznymi, jadłowstrętem psychicznym, zaburzeniach równowagi kwasowo- zasadowej. Utraty potasu mogą zauważyć również osoby nadmiernie spożywające alkohol i kawę (jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o negatywnych skutkach spożycia alkoholu przeczytaj artykuł Jak alkohol wpływa na organizm człowieka). Wśród osób z hipokaliemią pojawiają się przypadki przejścia w stan hiperkaliemii.
Na niskie stężenie potasu mogą narazić się osoby stosujące w nadmiarze leki moczopędne, herbatki silnie przeczyszczające lub diuretyki, mające wpływ na elektrolity. Skutki niedoboru potasu odczuje każdy, kto przechodził długotrwałe wymioty i biegunki oraz osoby chorujące na niewydolność nerek.
Objawami są m.in.
Nadmiar potasu w organizmie człowieka nazywany jest hiperkalemią. Zauważając objawy zbyt dużej ilości potasu należy skonsultować się z lekarzem, ponieważ potas jest pierwiastkiem, który powoduje niebezpieczne zaburzenia rytmu serca oraz może zwiększyć ilość wody w organizmie. Również na skutek nieodpowiednich ilości potasu zaburzone zostanie prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.
Hiperkalemia występuje w przypadku ciężkich zakażeń, słabej pracy nerek oraz podczas stosowania niektórych leków nasercowych.
Jeżeli badania krwi potwierdzają wysoki potas, najlepiej unikać produktów bogatych w potas. Należy również ograniczyć spożycie soli oraz odstawić suplementację zawierającą ten pierwiastek. Należy również zwrócić uwagę na regularnie spożywane produkty spożywcze zawierające potas.
Głównym źródłem potasu w organizmie człowieka dostarczanym z pożywienia są warzywa – przede wszystkim ziemniaki, które stanowią aż 50% ze wszystkich spożywanych warzyw. Ziemniaki stanowią dobre źródło potasu, ze względu na częstotliwość ich spożywania przez Polaków.
Potas znajduje się także w ich produktach, m.in.:
Powyżej dowiedzieliśmy się czym jest potas, jakie są jego funkcje w organizmie oraz z czym związany jest niedobór potasu w organizmie. Pora aby dowiedzieć się jak omawiany pierwiastek jest usuwany z ciała. Jego wydalanie następuje głownie z moczem (90%), reszta jest usuwana z przewodu pokarmowego wraz z kałem. Zmiana stężenia jonów potasu w przestrzeni pozakomórkowej jest buforowana dzięki ich przemieszczaniu się przez kanały jonowe. Równowaga rozmieszczania jonów potasu między przestrzenią wewnątrz i zewnątrzkomórkową jest utrzymywana działaniem hormonów, a najważniejszymi z nich są insulina, katecholaminy i aldosteron. Usuwanie potasu wraz z moczem powinno stanowić ważną informację dla osób aktywnych fizycznie, pijących regularnie bardzo duże ilości wody, gdzie wydalanie płynów może zaburzyć gospodarkę elektrolitową.
Zarówno nadmiar jak i niedobór potasu może stanowić zagrożenie dla zdrowia, dlatego warto znać dzienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek.
Zalecenia na poziomie wystarczającego spożycia (AI) potasu z dietą to:
Powyższe normy wystarczającego spożycia (AI) potasu ustalił Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności. Takie również wartości znajdziemy w normach żywienia opracowanych przez Instytut Żywności i Żywienia w 2017 roku.
