Nadmiar potasu – kiedy może wystąpić i jakie są jego objawy?

Potas to najważniejszy elektrolit organizmu, którego ilość utrzymywana jest na stałym poziomie. Fizjologiczne stężenie potasu we krwi to 3,5 – 5,5 mmol/l – każda wartość powyżej i poniżej tego przedziału może prowadzić do zaburzeń pracy serca. Nadmiar potasu w organizmie określany jest mianem hiperkaliemii i spotykany jest równie często co hipokaliemia, czyli zbyt niski poziom potasu w organizmie. Rzadko hiperkaliemia spowodowana jest nadużywaniem suplementów zawierających potas – jeśli są one dawkowane zgodnie z zaleceniami, służą jako cenne uzupełnienie podaży potasu z dietą. A ta może być nawet o połowę niższa niż zalecane dzienne spożycie tego pierwiastka. Skąd zatem w organizmie nadmiar potasu?

Jak regulowany jest poziom potasu w organizmie?

W naszym ciele znajduje się około 150 g potasu. Zdecydowana większość z tej puli zlokalizowana jest wewnątrz komórek ciała, głównie w mięśniach szkieletowych i sercu, czerwonych krwinkach, kościach i wątrobie. Zaledwie ułamek z ogólnoustrojowej zawartości potasu znajduje się we krwi – i to właśnie poziom potasu we krwi podlega ścisłej kontroli tak, aby pierwiastek ten nie przekroczył dolnej i górnej granicy fizjologicznego stężenia.

Spożywanie potasu z dietą to najważniejsze źródło tego pierwiastka, wiele osób sięga także po suplementy diety z potasem.

Najbogatsze źródła potasu w diecie:

• kakao
• strączki
• nasiona, pestki, orzechy czy migdały
• pomidory
• awokado
• mak
• natka pietruszki
• wody mineralne

 

Najczęściej dieta nie dostarcza odpowiednich ilości potasu, co wynika z niewielkiego spożycia warzyw i owoców. Mało prawdopodobne jest zatem dostarczenie nadmiernych ilości tego cennego elektrolitu z dietą. Nadmiar potasu usuwany jest za pośrednictwem nerek czy przewodu pokarmowego. Jeśli jednak dojdzie do zaburzenia tych mechanizmów regulacyjnych – potasu jest za dużo.

Nadmiar potasu, czyli przedawkowanie – czy jest możliwe?

Dzienne zapotrzebowanie na potas to około 4700 mg, nieco więcej potrzebują kobiety w ciąży. Zapotrzebowanie na potas zwiększa się w przypadku wystąpienia czynników, które powodują jego utratę w organizmie – wtedy konieczne jest szybkie uzupełnienie puli potasu. Te sytuacje to przede wszystkim stosowanie leków przeczyszczających i moczopędnych, biegunki i wymioty, intensywne uprawianie sportu czy choroby nerek. Dieta daje w tym zakresie bardzo ograniczone możliwości – znacznie lepiej sprawdzi się suplementacja potasem. Czy można przedawkować potas w ten sposób? Na pewno nie, jeśli stosujesz suplement zgodnie z jego przeznaczeniem i w dawkach zalecanych przez producenta. Nawet zakładając, że przyjmujesz z dietą wymaganą ilość potasu – nadmiar tego pierwiastka, który dostarczony zostanie na drodze suplementacji, zostanie sprawnie usunięty z organizmu drogą wydalania z moczem.

Problemem okazuje się zaburzenie pracy nerek uniemożliwiające sprawne regulowanie poziomu potasu we krwi, a także stany nasilonego uwalniania tego pierwiastka z komórek.

Najczęstsze przyczyny wysokiego potasu w organizmie:

• krwawienia w świetle przewodu pokarmowego, generowane stanami zapalnymi czy owrzodzeniami
• niewydolność nerek
• rabdomioliza, czyli rozpad komórek mięśniowych w przebiegu urazów czy wypadków komunikacyjnych
• terapia nowotworów z towarzyszącym rozpadem komórek rakowych
• odwodnienie
• stosowanie leków zatrzymujących potas w organizmie (np. niektórych diuretyków czy leków stosowanych w schorzeniach układu krążenia)
• nadmiar insuliny syntetyzowanej przez trzustkę lub przyjmowanej w leczeniu cukrzycy

 

Objawy nadmiaru potasu w organizmie

Zbyt wysoki poziom potasu – podobnie jak zbyt niski potas w organizmie – objawia się przede wszystkim zaburzeniem pracy serca. Z racji, iż prawidłowy poziom potasu we krwi konieczny jest do prawidłowego przewodzenia impulsów nerwowych i mięśniowych, a także warunkuje skurcz mięśni – zaburzenia jego poziomu odbijają się negatywnie na przewodnictwie mięśniowym. Nadmiar tego elektrolitu objawia się również arytmią, a także osłabieniem siły mięśniowej oraz porażeniem mięśni. Ponadto odczuwać można drętwienie i mrowienie kończyn oraz drgawki. Nierzadko pojawia się apatia i chroniczne zmęczenie.

Potwierdzeniem rozpoznania wysokiego poziomu potasu jest charakterystyczny obraz EKG oraz podwyższony poziom potasu w badaniach krwi. Leczenie hiperkaliemii polega na wyeliminowaniu przyczyny, np. odstawieniu leków czy insuliny lub wyleczeniu choroby podstawowej. Doraźnie stosowane są dożylne wlewy z glukonianu wapnia lub glukozy.

Jak określić poziom potasu w organizmie?

Potas to pierwiastek niezbędny dla zdrowia. Oznaczanie poziomu potasu we krwi to jedno z najczęściej wykonywanych badań laboratoryjnych – a wynika to z powszechnego występowania zaburzeń poziomu tego pierwiastka we krwi, zwłaszcza jego zbyt niskiej ilości. Rzadziej w badaniach krwi spotykany jest za wysoki poziom potasu.

Potas – jak wpływa na nasze zdrowie?

Potas odpowiada za sprawne funkcjonowanie niemal każdej komórki ciała, zapewniając integralność błon komórkowych, transport substancji do i z komórki.

Potas wpływa także na prawidłowe funkcjonowanie wielu układów i narządów:

• zapewnia skurcz mięśni – zarówno szkieletowych, jak i mięśnia serca
• reguluje przewodnictwo nerwowe
• normalizuje ciśnienie krwi
• utrzymuje pH organizmu oraz równowagę kwasowo – zasadową
• wspomaga pamięć i koncentrację, zapewnia świetne samopoczucie, redukuje rozdrażnienie i nerwowość
• stymuluje wydzielanie insuliny i normalizuje poziom glukozy we krwi
• utrzymuje prawidłowy poziom drugiego kluczowego elektrolitu – sodu

 

Wskazania do badania poziomu potasu we krwi

Badanie poziomu potasu polega na oznaczeniu jego stężenie w próbce krwi pobranej na czczo. Jest to badanie kosztujące zaledwie kilka złotych i wykonywane w każdym laboratorium, zatem każdy z nas może profilaktycznie wykonać takie oznaczenie.

Na pewno badanie to wskazane jest w przypadku:

• wystąpienia objawów niedoboru potasu lub jego nadmiaru: skurczów i osłabienia mięśni, zaburzeń rytmu serca, apatii i zmęczenia, rozdrażnienia, zawrotów głowy, obrzęków
• stosowania insuliny w przebiegu leczenia cukrzycy
• chorób nerek
• utrzymujących się wymiotów i biegunek
• uprawiania sportu
• nadciśnienia
• stosowania diet odchudzających lub eliminacyjnych
• stosowania leków moczopędnych lub przeczyszczających

 

W przypadku, gdy zostanie zdiagnozowany zbyt niski potas – zalecana jest wtedy dieta bogata w potas oraz suplementacja. Stosując tabletki z potasem zgodnie z zalecanym dawkowaniem nie grozi Ci przedawkowanie potasu. Dlatego dobrze jest sięgać regularnie po suplementy z potasem, co wspomoże pracę mięśni, serca czy mózgu, dbając o doskonałe samopoczucie fizyczne i psychiczne.

Źródła wiedzy:

https://journals.viamedica.pl/choroby_serca_i_naczyn/article/download/12180/10058 https://journals.viamedica.pl/choroby_serca_i_naczyn/article/viewFile/12229/10107
http://www.nowinylekarskie.ump.edu.pl/uploads/2012/6/658_6_81_2012.pdf
http://fpn.sum.edu.pl/archiwum/publikacje/2007/publikacja2_nr1112_2007.pdf