Niedobór witaminy B9 czyli kwasu foliowego – objawy

Witamina B9, zwana także kwasem foliowym czy witaminą B11, to związek znany przede wszystkim z korzystnego wpływu na rozwój płodu. Nie każdy jednak wie, że witamina B9 potrzebna jest absolutnie każdemu, na każdym etapie życia. Kwas foliowy warunkuje przemiany aminokwasów i kwasów nukleinowych, jest także niezbędny dla funkcjonowania układu nerwowego. Niedobór witaminy B9 jest szczególnie groźny dla płodu, ale unikać należy go w każdym wieku.

Jakie są przyczyny niedoboru kwasu foliowego?

Witamina B9 to związek, który możemy syntetyzować w organizmie w bardzo umiarkowanym zakresie. Możliwe jest to dzięki syntezie kwasu foliowego przez bakterie jelitowe. Najważniejszym źródłem witaminy B9 wciąż pozostaje jednak dieta.

[WITAMINA B PRAWA] Najbogatsze źródła witaminy B9 w diecie to:

– warzywa liściaste – kapusta, szpinak, sałata, brukselka
– kalafior i brokuły
– orzechy, pestki i nasiona
– pełnoziarniste produkty zbożowe
– podroby
– mięsa
– jaja
– nabiał
– cytrusy
– mleko
– ryby

Jeśli dieta zapewnia wszystkie wymienione produkty – prawdopodobnie dostarczymy z dietą wystarczającej ilości folianów. Jednak niskie spożycie warzyw sprzyja rozwojowi niedoboru kwasu foliowego. Należy mieć ponadto na uwadze, że kwas foliowy jest bardzo wrażliwy na działanie czynników termicznych, promieni UV i pH środowiska. W praktyce oznacza to, że gotowanie, długie przechowywanie czy nasłonecznienie produktów spożywczych mogą prowadzić do utraty witaminy B9 sięgającej nawet kilkudziesięciu procent.

Kto wykazuje zwiększone zapotrzebowanie na witaminę B9?

Na niedobór witaminy B9 szczególnie narażone są osoby, które wykazują zwiększone zapotrzebowanie na tę witaminę. Mowa przede wszystkim o kobietach w ciąży i planujących ciążę, a także karmiących piersią.

Pozostałe grupy osób potrzebujących na co dzień większych dawek witaminy B9 to:

– osoby palące papierosy
– spożywający często alkohol
– kobiety stosujące antykoncepcję hormonalną
– osoby w podeszłym wieku
– niemowlęta oraz wcześniaki
– dziewczęta w okresie dojrzewania
– osoby dotknięte niedoborami żelaza, witaminy C lub witaminy B12
– cierpiący na zaburzenia wchłaniania
– długotrwale stosujący leki przeciwpadaczkowe oraz zmniejszające nadkwasotę żołądka

Takie osoby powinny zwrócić szczególną uwagę na dostarczenie dużych ilości kwasu foliowego w diecie, w przeciwnym razie może dojść do niedoboru tego związku.

Najczęstsze objawy niedoboru witaminy B9

Jeśli u osoby dorosłej stwierdzany jest brak witaminy B9 w organizmie, najczęstszą konsekwencją jest rozwój niedokrwistości megaloblastycznej. Anemia ta daje szereg objawów charakterystycznych dla każdej niedokrwistości – zawroty i bóle głowy, osłabienie, kołatanie serca, drażliwość i nerwowość. Ponadto anemia megaloblastyczna charakteryzuje się wystąpieniem poważnych objawów neurologicznych.

Objawy neurologiczne anemii megaloblastycznej:

– drętwienie i mrowienie kończyn
– parestezja kończyn
– zaburzenia mowy i wzroku
– niestabilność chodu
– zaburzenia pamięci
– stany depresyjne i pogorszenie nastroju
– stany psychotyczne

Kolejną konsekwencją niedoboru kwasu foliowego może być większe ryzyko rozwoju miażdżycy. Kwas foliowy odpowiada za ograniczenie syntezy homocysteiny. Niski poziom witaminy B9 oznacza zbyt wysoki poziom homocysteiny, która uszkadza ściany naczyń krwionośnych i sprzyja rozwojowi blaszki miażdżycowej.

Niedobór witaminy B9 w ciąży

Kwas foliowy to jeden z najważniejszych związków, które muszą być dostarczone podczas ciąży, a nawet na etapie jej planowania. Kwas foliowy jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego u płodu. Najczęstszą konsekwencją niedoboru witaminy B9 w ciąży jest powstanie wad cewy nerwowej u dziecka, zwłaszcza przepukliny oponowo – mózgowej czy bezmózgowia. Kluczowe dla rozwoju mózgu płodu jest kilka pierwszych tygodni po zapłodnieniu – czyli ten okres, kiedy kobieta nawet jeszcze nie wie, że jest w ciąży. Dlatego tak ważne jest zapewnienie optymalnej podaży kwasu foliowego już na etapie planowania macierzyństwa. Zalecane dawki to 400 mg kwasu foliowego przed zajściem w ciążę oraz 400 – 1000 mg w pierwszym trymestrze. W dalszych okresach ciąży można stosować niższe dawki witaminy B9.

Przyjmowanie witaminy B9 w ciąży to także troska o zdrowie przyszłej mamy – kwas foliowy zapobiega rozwojowi anemii, zapewnia sprawne funkcjonowanie wątroby, chroni przed rozwojem raka macicy. Warunkuje także sprawne funkcjonowanie układu nerwowego oraz doskonałe samopoczucie psychiczne.

Jak zapobiegać niedoborom witaminy B9?

Przeciętna dieta dostarcza około 50% dziennego zapotrzebowania na kwas foliowy, które wynosi około 400 mikrogramów. W ciąży zapotrzebowanie to wzrasta średnio do 600 mikrogramów. Można zadbać o jak najwyższe spożycie zielonych warzyw, produktów zbożowych oraz cytrusów, można także sięgnąć po suplementy. Kwas foliowy występuje zarówno w formie suplementów monoskładnikowych, jak i preparatów złożonych B complex, które dostarczają także innych witamin z grupy B. To drugie rozwiązanie zapewnia najskuteczniejszą profilaktykę anemii megaloblastycznej oraz zaburzeń w funkcjonowaniu układu nerwowego. Stosowanie suplementów zwierających kilka witamin z grupy B zapobiega także rozwojowi miażdżycy, korzystnie wpływa na stan skóry i włosów, wspomaga odporność oraz gwarantuje doskonałe samopoczucie psychiczne.