Spis treści
Łagodny przerost prostaty to jedno z najczęstszych schorzeń diagnozowanych u mężczyzn po 50. roku życia. Problem ten jest łatwy do zdiagnozowania, gdyż towarzyszy mu szereg charakterystycznych objawów ze strony układu moczowego. Mowa m.in. o problemach z zachowaniem ciągłego strumienia moczu podczas mikcji, częstego parcia na pęcherz czy problemach z nietrzymaniem moczu. Wystąpienie objawów sugerujących przerost prostaty powinno skłonić każdego mężczyznę do natychmiastowego udania się do lekarza. Bardzo podobne objawy mogą bowiem towarzyszyć złośliwemu nowotworowi prostaty.
Leczenie przerostu prostaty najczęściej polega na stosowaniu farmakoterapii, choć czasem wymagane jest leczenie zabiegowe. Odpowiednia terapia prowadzi do złagodzenia objawów schorzenia i poprawy jakości życia mężczyzny. Zarówno w profilaktyce chorób prostaty, jak i leczeniu przerostu prostaty na szczególną uwagę zasługuje terapia z wykorzystaniem ziół na prostatę. Zachęcamy do zapoznania się z artykułem, w którym przedstawimy przyczyny i objawy przerostu stercza, a także metody leczenia tej poważnej dolegliwości.
Stercz, czyli prostata lub gruczoł krokowy to narząd mięśniowo – gruczołowy zlokalizowany w układzie moczowo – płciowym. Gruczoł ten położony jest pomiędzy tylną ścianą pęcherza a odbytnicą i otacza cewkę moczową. Najważniejszą rolą prostaty jest produkowanie wydzieliny wchodzącej w skład nasienia. Wydzielina ta charakteryzuje się zasadowym odczynem i wysoką zawartością cukrów, dzięki czemu stanowi materiał odżywczy dla plemników i sprzyja utrzymaniu ich optymalnej żywotności. Ponadto stercz uczestniczy w procesie ejakulacji.
Podczas wytrysku plemniki przemieszczają się z jąder przez nasieniowody w okolice prostaty. W tym momencie prostata kurczy się zamykając otwór między pęcherzem a cewką moczową, uwalniając płyn do cewki moczowej i przepychając nasienie.
Płyn wydalany przez prostatę stanowi około 1/3 całkowitej objętości nasienia i zawiera różne enzymy, cynk i kwas cytrynowy. Chociaż płyn prostaty jest lekko kwaśny, inny płyn w nasieniu wytworzony przez pęcherzyki nasienne pozostawia nasienie lekko alkaliczne lub zasadowe. A odczyn zasadowy pomaga chronić plemniki i przedłużyć ich życie po ich osadzeniu w kwaśnym środowisku pochwy. Ponadto jeden ze składników płynu prostaty, enzym zwany antygenem swoistym dla prostaty (PSA), również pomaga w stworzeniu środowiska optymalnego dla plemników poprzez upłynnienie nasienia, które zgęstnieje po wytrysku. To działanie rozrzedzające pozwala plemnikom pływać bardziej swobodnie i ułatwia zapłodnienie.
Najczęstszą przyczyną powiększenia prostaty jest łagodny przerost stercza BPH, czyli niezłośliwe powiększanie się gruczołu krokowego. W przebiegu tego schorzenia dochodzi do nadmiernego podziału komórek gruczołowych. Łagodny przerost prostaty rozpoznawany jest przede wszystkim u mężczyzn po 50. roku życia, a wraz z wiekiem ryzyko przerostu prostaty wzrasta. Szacuje się, że w grupie wiekowej powyżej 80. roku życia problem przerostu prostaty dotyczy aż 90% mężczyzn.
Najbardziej prawdopodobna jest teoria mówiąca o wpływie testosteronu na prostatę. Stercz jest gruczołem posiadającym liczne receptory dla DHT, czyli dihydrotestosteronu, aktywnego metabolitu testosteronu. Związek ten stymuluje wzrost komórek stercza i przerost gruczołu. Paradoks polega na tym, że z wiekiem przecież spada produkcja testosteronu, więc wydawać mogłoby się, że także poziom DHT będzie się obniżał. Jednak spadkowi poziomu androgenów u mężczyzn towarzyszy wzrost poziomu estrogenów, czyli żeńskich hormonów płciowych. Estrogeny są hormonami sprzyjającymi zagęszczeniu receptorów dla DHT w gruczole krokowym.
Łagodny przerost prostaty to najczęstsza, ale nie jedyna przyczyna powiększenia gruczołu krokowego. Stan zapalny gruczołu może być przyczyną powiększenia stercza. Zarówno ostre, jak i przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego może prowadzić do powiększenia rozmiarów stercza. Najpoważniejszą przyczyną powiększenia prostaty jest rak złośliwy tego gruczołu. Rak prostaty to drugi co do częstości zachorowań nowotwór złośliwy diagnozowany u mężczyzn. Choroba ta rozpoznawana jest głównie u mężczyzn po 65. roku życia. Cechami charakterystycznymi raka prostaty jest długi rozwój bezobjawowy choroby lub wystąpienie objawów sugerujących łagodny przerost stercza, a także skłonność do przerzutów do kości, płuc czy mózgu.
Gruczoł krokowy otacza cewkę moczową, zatem powiększenie stercza prowadzi do stopniowego zwężania światła cewki moczowej. Objawy powiększonej prostaty wynikają zarówno z powiększenia masy gruczołu krokowego, jak i z występowania przeszkody mechanicznej, utrudniającej odpływ moczu z pęcherza. Dodatkowo pojawić mogą się objawy wynikające z nieprawidłowości w obrębie dolnych dróg moczowych.
Najczęstsze objawy towarzyszące przerostowi prostaty to:
Może ponadto dojść do rozwoju zakażenia pęcherza moczowego, co wynika z zalegania moczu w świetle pęcherza moczowego i powstania w ten sposób idealnych warunków do namnażania się bakterii. Co więcej – zastój moczu może sprzyjać powstaniu kamieni w pęcherzu moczowym.
Kiedyś leczenie przerostu stercza wdrażane było dopiero wtedy, gdy przerost prostaty był na tyle zaawansowany, że prowadził do wystąpienia takich powikłań jak zatrzymanie moczu, kamica czy niewydolność nerek. Obecnie jednak stosowana jest farmakoterapia i mało inwazyjne metody leczenia chirurgicznego, które umożliwiają leczenie wczesnych stadiów przerostu stercza.
Leczenie farmakologiczne przerostu stercza koncentruje się na zredukowaniu objawów wynikających z powiększenia się gruczołu krokowego i trudności w przepływie moczu. Stosowane są m.in. leki działające rozluźniająco na mięśniówkę gładką dróg moczowych, co ułatwia odpływ moczu z pęcherza moczowego. W tym celu stosowane są leki blokujące receptory alfa – adrenergiczne. Pierwsze efekty leczenia alfa – blokerami, manifestujące się złagodzeniem objawów przerostu stercza mogą pojawić się stosunkowo szybko, bo już po paru dniach. Dla uzyskania optymalnych efektów terapii konieczne jest jednak kontynuowanie leczenia przez okres kilku tygodni.
Innym lekiem stosowanym w terapii przerostu stercza jest finasteryd, który blokuje enzym alfa – 1 – reduktazę, odpowiedzialną za przemianę testosteronu do DHT. W tym przypadku na efekty leczenia należy poczekać nieco dłużej, bo około pół roku. Dodatkowo bardzo dużym powodzeniem cieszą się preparaty roślinne, których stosowanie nie jest obciążone wystąpieniem działań niepożądanych.
Leczenie zabiegowe przerostu prostaty obejmuje m.in.:
Leczenie zabiegowe dedykowane jest tym przypadkom, w których objawy przerostu prostaty są bardzo nasilone lub brak jest zadowalających efektów farmakoterapii.
Podkreślić należy, że nie ma możliwości całkowitego wyleczenia przerostu prostaty, można natomiast w znaczący sposób złagodzić objawy choroby. Zadowalające efekty leczenia przerostu prostaty oznaczają, że ustępuje naglące parcie na mocz, a strumień moczu jest znacznie silniejszy.
Powiększenie prostaty stanowi objaw zarówno łagodnego przerostu prostaty, jak i złośliwego nowotworu stercza. Przeprowadzenie diagnostyki różnicowej ma ogromne znaczenie. O ile bowiem konsekwencją łagodnego przerostu stercza jest zazwyczaj pogorszenie jakości życia i problemy z aktywnością seksualną, o tyle rak prostaty jest chorobą potencjalnie śmiertelną. Na podstawie samych objawów nie można rozpoznać czy to łagodny przerost stercza czy rak prostaty. W przebiegu obu tych schorzeń może bowiem dojść do zaburzeń w oddawaniu moczu, osłabienia strumienia moczu, częstego oddawania moczu oraz przerywanego strumienia moczu.
Kluczowe znaczenie w różnicowaniu łagodnego przerostu prostaty od raka stercza są badania diagnostyczne. Jednym z nich jest oznaczanie poziomu PSA we krwi. W przypadku łagodnego przerostu prostaty zaobserwować można niewielki wzrost wartości PSA, natomiast nowotworowi stercza towarzyszy znacznie podwyższony poziom antygenu sterczowego. Kolejną metodą różnicowania łagodnego przerostu prostaty od nowotworu jest biopsja gruczołu krokowego wykonywana pod kontrolą USG.
Jak już wcześniej wspomniano, łagodny przerost prostaty wpływa negatywnie na jakość codziennego życia mężczyzny. Konieczność częstych wizyt w toalecie oraz problemy z nietrzymaniem moczu mogą wpływać negatywnie na życie zawodowe i towarzyskie. Kłopotliwy może okazać się także ból podczas oddawania moczu.
Łagodny przerost prostaty sam w sobie nie powinien wpływać negatywnie na jakość życia seksualnego, jednak pomimo to wielu mężczyzn dotkniętych tym schorzeniem uskarża się na pogorszenie jakości życia związanego ze sferą seksualną. Może to być konsekwencją dolegliwości bólowych towarzyszących przerostowi prostaty. Ponadto leczenie stosowane w przeroście prostaty może wpływać negatywnie na libido i sprawność seksualną. Terapia łagodnego przerostu prostaty sprowadza się bowiem do redukowania poziomu DHT, czyli dihydrotestosteronu. Okazuje się, że związek ten ma dwa oblicza. Z jednej strony – może sprzyjać nadmiernej proliferacji komórek stercza i prowadzić do przerostu gruczołu krokowego. Z drugiej – DHT wpływa korzystnie na sprawność seksualną mężczyzny. Obniżenie poziomu tego związku, towarzyszące stosowaniu leków na łagodny przerost prostaty może jednocześnie prowadzić do obniżenia libido.
Negatywny wpływ na sprawność seksualną mężczyzny ma także inna grupa leków stosowanych w terapii przerostu prostaty. Mowa o alfa – blokerach, które stosowane są w celu rozluźnienia mięśniówki gładkiej cewki moczowej i poszerzenia dróg moczowych. Efektem stosowania tej grupy leków może być także obniżenie ciśnienia krwi w naczyniach krwionośnych ciał jamistych prącia oraz kłopoty ze wzwodem. Możliwe jest wówczas jednoczesne stosowanie leków wspomagających podtrzymanie erekcji, jednak konieczna jest konsultacja lekarska.
Podstawowym badaniem służącym rozpoznaniu przerostu prostaty jest badanie per rectum. Badanie to polega na palpacyjnej ocenie zmian w wymiarze, kształcie i powierzchni gruczołu krokowego. Badanie wykonywane jest palcem przez odbyt, zatem dla wielu pacjentów jest to bardzo krępująca procedura. To dlatego mężczyźni bardzo często zwlekają z wykonaniem tego badania – zarówno wtedy, gdy pojawią się objawy mogące sugerować przerost prostaty, jak i w ramach profilaktyki raka prostaty.
Badanie prostaty per rectum to badanie trwające zaledwie kilka – kilkanaście sekund, które nie powinno być bolesne. Nie jest wymagane specjalne przygotowanie do badania. Zabieg jest całkowicie nieinwazyjny, zatem nie wymaga rekonwalescencji i można natychmiast powrócić do codziennej aktywności.
Poza badanie per rectum, pomocnicze znaczenie w diagnozowaniu przerostu prostaty ma oznaczanie poziomu PSA we krwi, a także badanie ogólne moczu i posiew moczu oraz oznaczanie poziomu mocznika i kreatyniny.
Istotne znaczenie w diagnozowaniu problemów z prostatą ma także szczegółowy wywiad lekarski, przeprowadzany w oparciu o Międzynarodową Skalę Punktową Objawów Towarzyszących Chorobom Prostaty (IPSS). Pacjent musi odpowiedzieć na następujące pytania, a każda odpowiedź (ani razu, mniej niż raz na pięć razy, mniej niż połowa razy, połowa razy, więcej niż połowa razy, prawie zawsze) jest w odpowiedni sposób punktowana:
Uzyskany po zsumowaniu wszystkich punktów wynik świadczy o stopniu zaawansowania przerostu stercza.
Niemałą rolę w terapii, a także profilaktyce łagodnego przerostu prostaty mają zioła. W przypadku wielu roślin wykazano, iż regularne ich stosowanie przekłada się na złagodzenie objawów przerostu prostaty oraz usprawnienie funkcjonowania układu moczowo – płciowego. Stosowanie ziół stanowi bezpieczne uzupełnienie terapii – leczenie ziołami nie jest bowiem zagrożone wystąpieniem działań niepożądanych, co może mieć miejsce w przypadku stosowania leków na prostatę.
Jednym z najlepiej przebadanych ziół na prostatę jest palma sabałowa. Jest to roślina stosowana w leczeniu objawów związanych z łagodnym rozrostem gruczołu krokowego. Badania wykazały skuteczność palmy sabałowej w zmniejszaniu objawów związanych z łagodnym rozrostem gruczołu krokowego. Palma sabałowa wydaje się mieć skuteczność podobną do leków takich jak finasteryd, ale jest lepiej tolerowana i tańsza.
Palma sabałowa zawiera liczne związki aktywne, wykazujące działanie przeciwzapalne, a także działanie antyandrogenne. Najważniejsze z nich to:
Stosowanie preparatów zawierających palmę sabałową przynosi efekty w postaci łagodzenia takich objawów przerostu prostaty jak nietrzymanie moczu, zmniejszenie strumienia moczu, częste oddawanie moczu w nocy.
Badacze przeprowadzili metaanalizę randomizowanych kontrolowanych badań porównujących palmę sabałową z placebo lub innymi lekami. W przeglądzie połączono wyniki 21 badań z czasem trwania od 4 do 48 tygodni. 21 badań obejmowało łącznie 3139 mężczyzn w średnim wieku 65 lat. Według Międzynarodowej Skali Objawów Prostaty ci mężczyźni mieli umiarkowane objawy, ze średnią oceną urologiczną 14,4 punktu z możliwych 35 (umiarkowane objawy BPH wahają się od 8 do 19). W 13 badaniach wykazano poprawę funkcjonowania układu moczowego w porównaniu z placebo. W 12 badaniach, w których zgłoszono problem nokturii (częste nocne oddawanie moczu), stosowanie palmy sabałowej zmniejszyło nokturię o 25 % w porównaniu z placebo. W dwóch badaniach zaobserwowano, że palma sabałowa i finasteryd miały podobny pozytywny wpływ na wyniki objawów moczowych i maksymalny przepływ moczu. Działania niepożądane spowodowane przez palmę sabałową były łagodne i rzadkie i porównywalne z działaniami niepożądanymi placebo.
Kolejnym ziołem o bardzo korzystnym wpływie na funkcjonowanie gruczołu krokowego jest wierzbownica drobnokwiatowa. Wykazano, iż roślina ta posiada – podobnie jak palma sabałowa – właściwość blokowania działania DHT, przez co znajduje zastosowanie w terapii przerostu stercza. Skuteczne działanie wierzbownicy drobnokwiatowej wynika z zawartości takich związków aktywnych jak fitosterole, flawonoidy i taniny.
Mężczyźni dotknięci łagodnym przerostem prostaty mogą złagodzić objawy choroby stosując pokrzywę. Wykazano, iż w korzeniu pokrzywy nie brakuje fitosteroli, lektyn i polisacharydów. Dzięki temu ekstrakt z pokrzywy może hamować aktywność aromatazy oraz reduktazy testosteronuv. Cenne właściwości prozdrowotne wykazuje także śliwa afrykańska – kora tego drzewa cechuje się wysoką zawartością garbników, fitosteroli, fenolokwasów i kwasów tłuszczowych. Związki te ograniczają proliferację komórek prostaty, działają ochronnie na nabłonek gruczołu i rozluźniają mięśniówkę gładką.
Jak wiadomo, lepiej jest zapobiegać chorobom niż je leczyć. Nie inaczej jest z łagodnym przerostem prostaty. Odpowiednio skomponowana dieta może zredukować ryzyko zachorowania na przerost prostaty, a także łagodzić objawy już istniejącej choroby.
Podstawą diety wspomagającej leczenie i profilaktykę łagodnego przerostu prostaty jest spożywanie produktów wspomagających jej funkcjonowanie. Mowa m.in. o źródłach kwasów omega 3, które wykazują działanie przeciwzapalne. Mówimy o rybach, orzechach i tłoczonych na zimno olejach roślinnych. Ponadto warto włączyć do diety olej z pestek dyni – stanowi on źródło cennych kwasów tłuszczowych, a także naturalny beta – sitosterol.
Funkcjonowanie prostaty wspomaga cynk, którego źródłami w diecie są tłuste ryby, owoce morza, orzechy i pestki dyni. Kolejnym cennym składnikiem diety jest likopen o działaniu przeciwzapalnym, który znaleźć można w pomidorach, papryce czy czerwonych grapefruitach.
Dieta przyjazna prostacie powinna bazować na jak najmniej przetworzonych produktach, nie powinno zabraknąć w niej ryb, chudych mięs, warzyw i owoców, olejów roślinnych, orzechów oraz produktów pełnoziarnistych. Niewskazane jest natomiast spożywanie cukru i słodyczy, smażonych mięs, alkoholu.
Doskonałe efekty przynosi także wzbogacanie diety o odpowiednie suplementy. Na pewno warto rozważyć suplementację wspomnianych wcześniej kwasów omega 3, a także cynku, witaminy D3 oraz preparatów zawierających ekstrakty roślinne.
Godnym polecenia suplementem diety, doskonale wspomagającym prawidłowe funkcjonowanie gruczołu krokowego jest Prostate Formula marki Cheers. Tym, co wyróżnia ten suplement na tle innych ziół na prostatę jest niezwykle złożony skład skomponowany tak, aby substancje aktywne uzupełniały nawzajem swoje działanie.
Wśród składników Prostate Formula wymienić należy m.in. ekstrakty roślinne standaryzowane na określoną zawartość beta – sitosterolu: z korzenia pokrzywy zwyczajnej, z pestek dyni zwyczajnej. Ponadto w suplemencie diety marki Cheers znaleźć można inne cenne zioła na prostatę, takie jak palma sabałowa, szafran, kora śliwy afrykańskiej oraz wierzbownica drobnokwiatowa. Tak bogaty skład uzupełniony jest o dodatek witaminy B6, cynku i selenu, a także unikatowy kompleks EnoSTIM, który poza szafranem zawiera ekstrakt ze skórek jabłek oraz ekstrakt z wytłoków z winogron.
Wyjątkowo bogaty skład preparatu to nie jedyna jego zaleta – poza zawartością licznych związków aktywnych, należy zwrócić uwagę na skład clean label. Oznacza to formułę całkowicie wolną od syntetycznych, zbędnych dodatków, które mogą wywierać negatywny wpływ na zdrowie i ograniczać przyswajalność związków aktywnych. Kolejną istotną informacją o Prostate Formula jest ta dotycząca możliwości stosowania suplementu diety przez osoby stosujące dietę bezglutenową, a także przez wegetarian i wegan.
Zawarte w Prostate Formula CHEERS składniki doskonale wspomagają funkcjonowanie prostaty, co może okazać się pomocne w przypadku łagodzenia objawów przerostu prostaty, a także profilaktyki rozwoju tego schorzenia. Ponadto suplement wpływa kompleksowo na usprawnienie działania całego układu moczowego, a także wpływa pozytywnie na sprawność seksualną mężczyzny. Kompleks EnoSTIM zawiera bowiem związki pobudzające libido, wpływające korzystnie na jakość plemników, a także mogące zwiększać ilość tlenku azotu we krwi. A większe stężenia tlenku azotu sprzyjają rozszerzeniu naczyń krwionośnych w ciałach jamistych prącia oraz ułatwiają osiągnięcie i podtrzymanie erekcji.
Prostata to gruczoł niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, który wraz z upływem lat może stanowić źródło problemów ze zdrowiem. Nie oznacza to jednak, że każdy mężczyzna w starszym wieku skazany jest na rozwój przerostu prostaty. Można zrobić wiele, aby zminimalizować ryzyko zachorowania, a także wcześnie rozpoznać chorobę i jak najszybciej wdrożyć odpowiednie leczenie. Wystarczy prowadzić zdrowy tryb życia (ze szczególnym uwzględnieniem diety), stosować zioła na prostatę i suplementy diety, a także regularnie się badać.
Wojciechowska Urszula, Didkowska Joanna. Zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe w Polsce. Krajowy Rejestr Nowotworów, Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej – Curie.
Christian Kofi Gyasi-Sarpong i in., Predictors of the international prostate symptoms scores for patients with lower urinary tract symptoms: A descriptive cross-sectional study; Urol Ann. 2018 Jul-Sep; 10(3): 317–323.
https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81agodny_rozrost_gruczo%C5%82u_krokowego
https://www.mp.pl/pacjent/urologia/168064,lagodny-rozrost-stercza
https://www.doz.pl/czytelnia/a212-Lagodny_przerost_prostaty_8211_objawy_i_leczenie
Dietetyk i certyfikowany ekspert żywienia i ketozy. Zwolenniczka zdrowego stylu życia i zdrowej diety, propagatorka trendu clean label, praktyk diety ketogenicznej i postu przerywanego. W pracy i życiu prywatnym stawia na brak kompromisów – sięga wyłącznie po produkty i suplementy diety najwyższej jakości.
Napisz komentarz
Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.